Naar aanleiding van het examendebacle in het vmbo in Maastricht deze zomer, heeft een onafhankelijke commissie in opdracht van de VO Raad onderzoek naar de schoolexamens gedaan. In haar rapport “Een volwaardig schoolexamen” constateert de commissie dat een herhaling van de problemen niet is uit te sluiten. “Van schoolleiding tot inspectie” zijn er “geen mechanismen om de kwaliteit te controleren”. Die constatering volgt op een eerdere conclusie dat de Inspectie ten aanzien van de school in Maastricht te kort was geschoten in zowel haar voorafgaande toezicht als in haar handhavende reactie op de problematiek.
Recent was de Inspectie al gevoelig op de vingers getikt door de kort gedingrechter in de Rechtbank Den Haag. Een aantal scholen had een kort geding aangespannen om Inspectie te dwingen opgemaakte kwaliteitsrapporten in te trekken en openbaarmaking achterwege te laten. De kort gedingrechter stelde de scholen – ondanks de grote mate van beoordelingsvrijheid die de Inspectie heeft – op 25 oktober 2018 grotendeels in het gelijk. Op meerdere onderdelen waren de bevindingen van de Inspectie onjuist of suggestief, dan wel was daarbij onvoldoende onderscheid gemaakt tussen naleving van de wettelijke voorschriften enerzijds en de bevindingen voor het stimuleren van de kwaliteit van het onderwijs anderzijds. Zo oordeelde de rechter bijvoorbeeld het Inspectiestandpunt onjuist dat de wet voorschreef dat lessen moeten worden verzorgd door lijfelijk aanwezige docenten.
De Inspectie heeft de wettelijke taak toezicht te houden op de naleving van de onderwijsregelgeving alsook op de kwaliteit van het onderwijs (artikel 3 Wet op het onderwijstoezicht). Het vorenstaande maakt duidelijk dat toezicht op het toezicht niet overbodig is. Voor individuele scholen/ schoolbesturen staat daarvoor (naast een formele klacht bij de Inspectie zelf) de weg van rechterlijke toetsing open: tegen een Inspectieoordeel “zeer zwak” de bestuursrechtelijke rechtsgang van bezwaar en beroep, tegen andere oordelen of gedragingen de civielrechtelijke rechtsgang. Brussee Lindeboom Advocaten staat scholen daarin graag bij.
